نقد هفته نامه سلامت/21

در شماره قبل درباره تداخل مصرف ماست همراه مواد غذایی و اختلاف نظرها در این زمینه بحث کردیم (1)؛ در این شماره قصد داریم اختلاف نظرها درباره ترکیب شیر و موز و همچنین ترکیب شیر و کاکائو را بررسی کنیم.

در شماره 545 هفته نامه سلامت به نقل از یک متخصّص تغذیه آمده است: «یکی از عواملی که جذب کلسیم را کاهش می‌دهند، فیبرهای غذایی هستند و موز سرشار از فیبر است؛ بنابراین ریختن موز در شیر باعث کاهش جذب کلسیم می‌شود».

و البته در ادامه تأکید می کند: «امّا این بدان معنا نیست که اگر موز را با شیر مخلوط کنید، کلسیم شیر دیگر جذب نمی‌شود؛ بسیاری از افراد طعم و مزه شیر معمولی را دوست ندارند و آن را نمی‌خورند اما اگر افزودنی‌هایی مثل انواع میوه یا حتی کاکائو -که گفته می‌شود ترکیب‌های فنولی آن، جذب کلسیم را کاهش می‌دهند- به شیر اضافه شود، طعم آن را می‌پسندند و می‌خورند»

لذا وی معتقد است «مصرف شیرموز یا شیرکاکائو بسیار بهتر از آن است که فردی اصلاً شیر نخورد، چون به جز شیر و لبنیاتِ کم‌چرب، منبع قابل ذکری برای کلسیم نداریم و دریافت کمِ کلسیم شیر در شیرموز یا شیرکاکائو بسیار بهتر از اصلاً نرسیدن آن است.» (2)

در جای دیگر نیز یک متخصّص تغذیه تأکید می کند « شیر را می‏توان با تمام میوه‏ هایی که طعم شیرینی دارند، مخلوط کرد ... به‏ طور کلی تداخلی در مصرف شیر با میوه وجود ندارد»؛ البته مخلوط شیر با میوه‏ هایی مانند انار و... -که طعم ترشی دارند- را سازگار نمی دانند، آن هم فقط به به‌دلیل اینکه «طعم مخلوط شیر با میوه ‏های ترش، دلپذیر نیست» (3).

و در مواردی حتی مصرف شیر موز و شیرکاکائو برای خردسالان نیز توصیه می شود، از جمله اینکه در شماره 529 هفته نامه سلامت، یک متخصص تغذیه در پاسخ به سؤالی درباره دختر 3 ساله ای که علاقه ای به شیر خوردن ندارد، ترکیب‌هایی مانند شیرموز و شیر کاکائو را توصیه می کند و تنها محدودیت در این زمینه را اضافه وزن کودک می داند (4)

در شماره 669 هفته نامه سلامت نیز در صفحه 12 آن در اولین پیشنهاد در خصوص رژیم لاغری صبحگاهی (اسموتی کاکائو و کره بادام‌زمینی)، مخلوط کردن خوراکی های مختلفی از جمله یک تکه موز یخ زده و 2 قاشق غذاخوری کاکائو خالص در 2 لیوان شیر تجویز شده است (5).

امّا در صفحه 24 همین شماره -که از شماره های اخیر این هفته در سال جاری است- به مناسبت «روز جهانی شیر»، پوستری ترجمه شده است که یک بخش آن به «خوراکی‌هایی که نباید با شیر مخلوط کرد! » اختصاص دارد و اولین موارد منع شده در آن به شرح ذیل لیست شده است:

«• کاکائو: کاکائو سرشار از ماده‌ای به نام «اسید اگزالات» است که جذب کلسیم را در بدن کاهش می‌دهد. همچنین افزودن کاکائو به شیر باعث می‌شود تشکیل سنگ‌های اگزالات در بدن تسهیل شود که برای سلامت کلیه‌ها مضر خواهد بود و به‌خصوص برای مبتلایان به ناراحتی‌های کلیوی توصیه نمی‌شود. از طرفی معمولا شیرکاکائو با شکر صرف می‌شود که می‌تواند زمینه‌ساز پوسیدگی دندان، اضافه وزن و... نیز شود . 

• موز: گرچه به جرات می‌توان گفت کمتر کسی است که از طعم دلچسب شیرموز لذت نبرد اما از آنجا که مخلوط این دو، ترکیب سنگینی در معده ایجاد می‌کند، مصرف آن توصیه نمی‌شود.» (6)

به اعتقاد متخصّصان طب سنّتی نیز «مخلوط کردن شیر با میوه‌ها باعث ایجاد خلط غلیظ و اختلال در هضم می‌شود.» (7)

«شیر را نه با چیزهای ترش، نه با چیزهای شور، نه با گوشت، نه با میوه، نه با ماهی، نه با تخم مرغ و ... نباید خورد.

شیر را تنها بخورید، شیر با هیچ چیز قاطی نشود.

شیر یک هضم خیلی خاص ویژه ای دارد که اگر قاطی شد با این ها سریعاً در معده فاسد می شود و نه تنها خاصیتش به بدن نمی رسد بلکه ضرر هم خواهد رساند.» (8)

پی نوشت ها:

1- نقد هفته نامه سلامت/20- ملاحظاتی درباره ماست 

2-  دکتر تیرنگ نیستانی، متخصّص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی- هفته نامه سلامت- شماره 545 

3- دکتر محمدحسن انتظاری، متخصّص تغذیه و مدیر گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان - هفته نامه سلامت (لینک کمکی) 

4- دکتر میترا زرّاتی، متخصّص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران - هفته نامه سلامت- شماره 529 (لینک کمکی) 

5- هفته نامه سلامت- شماره 669 (لینک کمکی-پوستر ) 

6- همان (لینک کمکی- پوستر) 

7- دکتر محمدجواد اسلامی پور، متخصص طب سنّتی در گفتگو با خبرگزاری فارس (لینک کمکی) 

8- دکتر مژده پورحسینی - طب سنتی تدابیر طب سنتی در استفاده از شیر - رادیو معارف- برنامه شفا